การเขียนโปรแกรมแบบมีเงื่อนไข คือ การเขียนโปรแกรมที่สามารถเลือกทำงานได้แตกต่างกันตามเงื่อนไขที่กำหนดไว้ เช่น ถ้าเงื่อนไขเป็นจริงให้ทำสิ่งหนึ่ง แต่ถ้าเงื่อนไขไม่เป็นจริงให้ทำอีกสิ่งหนึ่ง
การเขียนโปรแกรมแบบมีเงื่อนไขช่วยให้โปรแกรม “คิด” และ “ตัดสินใจ” ได้เหมือนกับการที่เราตัดสินใจบางอย่างในชีวิตประจำวัน
การเขียนโปรแกรมแบบมีเงื่อนไขก็คล้ายกัน คือการที่เราบอกคอมพิวเตอร์ว่า “ถ้ามีเหตุการณ์นี้เกิดขึ้น ให้ทำสิ่งนี้” หรือ “ถ้ามีเหตุการณ์อื่นเกิดขึ้น ให้ทำอีกสิ่งหนึ่ง” คอมพิวเตอร์จะทำตามคำสั่งของเราก็ต่อเมื่อเงื่อนไขนั้นเป็นจริงเท่านั้น
โครงสร้างของการเขียนโปรแกรมแบบมีเงื่อนไข
โครงสร้างหลักๆ ของการเขียนโปรแกรมแบบมีเงื่อนไขที่มี 2 แบบ
- ถ้า…แล้ว… (If…Then…)
- ถ้า…แล้ว…มิฉะนั้น… (If…Then…Else…)
1. ถ้า…แล้ว… (If…Then…) แบบนี้คือการที่เรากำหนดเงื่อนไข ถ้าเงื่อนไขเป็นจริง คอมพิวเตอร์จะทำตามคำสั่งนั้น แต่ถ้าเงื่อนไขไม่เป็นจริง คอมพิวเตอร์ก็จะข้ามคำสั่งนั้นไป
ตัวอย่างในชีวิตประจำวัน:
- ถ้า น้องทำการบ้านเสร็จ แล้ว น้องจะได้ดูการ์ตูน
- กรณีที่ 1: น้องทำการบ้านเสร็จ (เงื่อนไขเป็นจริง) -> น้องได้ดูการ์ตูน
- กรณีที่ 2: น้องทำการบ้านไม่เสร็จ (เงื่อนไขไม่เป็นจริง) -> น้องไม่ได้ดูการ์ตูน
ตัวอย่างการเขียนโปรแกรม
ถ้า คะแนนสอบ >= 50 แล้ว แสดงข้อความ “ผ่าน”
- ถ้าคะแนนสอบของน้องเป็น 70 (มากกว่าหรือเท่ากับ 50) คอมพิวเตอร์จะแสดงข้อความ “ผ่าน”
- ถ้าคะแนนสอบของน้องเป็น 40 (น้อยกว่า 50) คอมพิวเตอร์จะไม่แสดงข้อความอะไรเลย
2. ถ้า…แล้ว…มิฉะนั้น… (If…Then…Else…) แบบนี้จะซับซ้อนขึ้นมา คือเรากำหนดเงื่อนไข ถ้าเงื่อนไขเป็นจริง คอมพิวเตอร์จะทำอย่างหนึ่ง แต่ถ้าเงื่อนไขไม่เป็นจริง คอมพิวเตอร์จะไปทำอีกอย่างหนึ่งแทน
ตัวอย่างในชีวิตประจำวัน:
- ถ้า อากาศร้อน แล้ว เราจะเปิดพัดลม มิฉะนั้น (ถ้าไม่ร้อน) เราจะปิดพัดลม
- กรณีที่ 1: อากาศร้อน (เงื่อนไขเป็นจริง) -> เราเปิดพัดลม
- กรณีที่ 2: อากาศไม่ร้อน (เงื่อนไขไม่เป็นจริง) -> เราปิดพัดลม
ตัวอย่างการเขียนโปรแกรม
ถ้า อุณหภูมิ > 28 องศาเซลเซียส แล้ว แสดงข้อความ “เปิดเครื่องปรับอากาศ” มิฉะนั้น แสดงข้อความ “ปิดเครื่องปรับอากาศ”
- ถ้าอุณหภูมิเป็น 30 องศาเซลเซียส (มากกว่า 28) คอมพิวเตอร์จะแสดงข้อความ “เปิดเครื่องปรับอากาศ”
- ถ้าอุณหภูมิเป็น 25 องศาเซลเซียส (น้อยกว่าหรือเท่ากับ 28) คอมพิวเตอร์จะแสดงข้อความ “ปิดเครื่องปรับอากาศ”
กิจกรรมสนุกๆ: ลองมาช่วยกันคิดเงื่อนไข!
ลองให้นักเรียน ลองคิดสถานการณ์ในชีวิตประจำวันของตัวเองที่สามารถใช้เงื่อนไข “ถ้า…แล้ว…” หรือ “ถ้า…แล้ว…มิฉะนั้น…” ได้คนละ 1 ตัวอย่าง แล้วลองอธิบายให้เพื่อนๆ ฟัง
ตัวอย่างเช่น:
- ถ้า วันนี้เป็นวันศุกร์ แล้ว ฉันจะดูหนังเรื่องโปรด
- ถ้า วันนี้ฝนไม่ตก แล้ว ฉันจะขี่มอเตอร์ไซค์ไปทำงาน มิฉะนั้น ฉันจะนั่งรถเมล์ไปแทน
สรุป
การเขียนโปรแกรมแบบมีเงื่อนไขเป็นเรื่องที่สำคัญมากในการเขียนโปรแกรม เพราะทำให้คอมพิวเตอร์สามารถ “คิด” และ “ตัดสินใจ” ได้ว่าจะต้องทำอะไรต่อไปตามสถานการณ์ต่างๆ เหมือนกับการตัดสินใจในชีวิตประจำวันของเรานั่นเอง